MPSC 2021, MPSC Notes 2021 - MPSC Pre and Main Exam Material Free tudy notes for RajyaSeva

 सजीवांनी अन्न व पाणी घेऊन त्यांचा वाढ व इतर कामांसाठी वापर करणे या प्रक्रियेला पोषण म्हणतात. आणि या कामासाठी उपयोगी पडण्याऱ्या अन्नघटकांना पोषकतत्वे म्हणतात. पोषकतत्वे आणि अन्नपदार्थ  कर्बोदके, स्निग्ध पदार्थ, प्रथिने, जीवनसत्वे, खनिजे आणि तंतुमय पदार्थ हे आपल्या अन्नातील पोषकतत्वांचे मुख्य प्रकार आहेत.  प्रथिने ( Proteins) शरीराच्या पेशींच्या आणि उतीच्या  वाढ आणि दुरुस्तीसाठी ते आवश्यक आहेत. प्रथिने अमिनो आम्लापासून (Amino Acid) बनलेले असतात. अत्यावश्यक अमिनो आम्ल असे असतात जे शरीराद्वारे जैव संश्लेषित केले जाऊ शकत नाहीत आणि त्यांना आहारातून घेणे आवश्यक आहे. नऊ अत्यावश्यक अमिनो आम्ल म्हणजे फेनिलालाइन, व्हॅलिन, थ्रोनिन, ट्रायप्टोफॅन, मेथिओनिन, ल्युसीन, आइसोल्यूसीन, लाइझिन आणि हिस्टिडाइन. वाढीसाठी शरीराची होणारी झीज भरून काढण्यासाठी आवश्यक असणारी प्रथिने - कडधान्य, दूध, दूग्धजन्य पदार्थ, तसेच मांस, अंडी अश्या अन्नपदार्थपासून मिळतात.  दूध, अंडी, मांस आणि मासे :-  हि प्रथिने उच्च जैविक मूल्याने समृद्ध आहेत. या प्रथिनांमध्ये ...

 सजीवांनी अन्न व पाणी घेऊन त्यांचा वाढ व इतर कामांसाठी वापर करणे या प्रक्रियेला पोषण म्हणतात. आणि या कामासाठी उपयोगी पडण्याऱ्या अन्नघटकांना पोषकतत्वे म्हणतात. पोषकतत्वे आणि अन्नपदार्थ  कर्बोदके, स्निग्ध पदार्थ, प्रथिने, जीवनसत्वे, खनिजे आणि तंतुमय पदार्थ हे आपल्या अन्नातील पोषकतत्वांचे मुख्य प्रकार आहेत.  स्निग्ध पदार्थ (Fats) आहारातील चरबी ऊर्जा प्रदान करते. ते  पेशींची संरचना राखतात आणि चयापचय कार्यामध्ये  सामील असतात. आवश्यक चरबीयुक्त आम्ल (fatty Acid) शरीरात संश्लेषित केले जाऊ शकत नाहीत आणि ते आहाराद्वारे प्रदान केले जातात.  ओमेगा चरबीयुक्त आम्ल  (fatty Acid) मानवी पोषणास आवश्यक आहेत. तेल, तूप, लोणी अश्या स्निग्ध पदार्थांपासून सुद्धा आपल्याला ऊर्जा मिळते. आपण झालेल्या अन्नपदार्थापासून आपल्याला उष्णेतेच्या स्वरूपात ऊर्जा मिळते.  उष्णता मोजण्यासाठी किलोकॅलरी एक्काचा उपयोग होतो.  अन्नपदार्थापासून मिळणाऱ्या ऊर्जेसाठीही किलोकॅलरी एकक वापरतात. वाढत्या वयातील मिल-मुलींना रोज साधारणपणे २००० - २५०० किलोकॅलरी ऊर्जा अन्नातून...

 सजीवांनी अन्न व पाणी घेऊन त्यांचा वाढ व इतर कामांसाठी वापर करणे या प्रक्रियेला पोषण म्हणतात. आणि या कामासाठी उपयोगी पडण्याऱ्या अन्नघटकांना पोषकतत्वे म्हणतात. पोषकतत्वे आणि अन्नपदार्थ  कर्बोदके, स्निग्ध पदार्थ, प्रथिने, जीवनसत्वे, खनिजे आणि तंतुमय पदार्थ हे आपल्या अन्नातील पोषकतत्वांचे मुख्य प्रकार आहेत.  ऊर्जादायी पोषकतत्वे - कर्बोदके आपली मुख्य गरज ऊर्जेची असते. ती कर्बोदकांमुळे भागते. त्यामुळे आपल्या आहारात भात, पोळी, भाकरी, अशा पदार्थांचा समावेश असतो. म्हणून जास्त प्रमाणात कर्बोदके देणारी तृणधान्ये आपल्या अन्नातील प्रमुख घटक आहे.  कार्बोहायड्रेट्स  कार्बन, हायड्रोजन आणि ऑक्सिजनपासून बनविलेले सेंद्रीय संयुगे आहेत . ग्लूकोज, सुक्रोज, लैक्टोज, स्टार्च, सेल्युलोज ही कार्बोहायड्रेट्सची उदाहरणे आहेत.  कार्बोहायड्रेटचे वर्गीकरण मोनोसाकॅराइड (ग्लूकोज), डिसकॅराइड (सुक्रोज) आणि पॉलिसेकेराइड (सेल्युलोज)  आहे. वर्गीकरण प्रत्येक समूहात असलेल्या साखर रेणूंच्या संख्येवर आधारित आहे. आपण खालेल्या अन्नपदार्थ पासून आपल्याला उषण्तेच्या स्वरूपात ऊर्जा...

 सजीवांनी अन्न व पाणी घेऊन त्यांचा वाढ व इतर कामांसाठी वापर करणे या प्रक्रियेला पोषण म्हणतात. आणि या कामासाठी उपयोगी पडण्याऱ्या अन्नघटकांना पोषकतत्वे म्हणतात. पोषकतत्वे आणि अन्नपदार्थ  कर्बोदके, स्निग्ध पदार्थ, प्रथिने, जीवनसत्वे, खनिजे आणि तंतुमय पदार्थ हे आपल्या अन्नातील पोषकतत्वांचे मुख्य प्रकार आहेत.  खनिजे आणि जीवनसत्वे शरीराला अनेक असेंद्रिय पदार्थांची गरज असते यालाच खनिजे म्हणतात.  रोगप्रतिकार व शरीराच्या इतर जीवनावश्यक क्रियांसाठी खनिजे, जीवनसत्वे आणि तंतुमय पदार्थ यांची आवश्यकता असते. ते आपल्याला भाज्या व फळांपासून मिळतात. खनिजे व जीवनसत्वे यांची आपल्याला अल्प प्रमाणात गरज असते, परंतु त्यांच्या कमतरतेमुळे आरोग्यावर गंभीर परिणाम होतात.  खनिजांचे कार्य, त्यांचे अन्नातील स्रोत, व शरीरात त्यांची कमतरता निर्माण झाल्यास होणारे आजार यांविषयीची माहिती पुढीलप्रमाणे :-    खनिजे  उपयोग   स्रोत  अभावजन्य विकार   लोह  शरीराच्या सर्व भागांपर्यंत ऑक्सिजनचे वाहन करणे.    मांस, पालक, सफरचंद, मनुका...

  All Words are comes from daily newspaper like The Hindu, The Times of India, The Indian Express and Economic Times 1.  C oncede -    कबूल करणे (verb)  Admit that something is true or valid after first denying or resisting it / Surrender or yield (something that one possesses) / Make a concession Synonyms- acknowledge, admit, cede Antonyms- deny, reject, refuse 2. D rifting - वाहत आहे   (verb)  Be carried slowly by a current of air or water / (of a person) Walk slowly, aimlessly, or casually Synonyms- pile up, stray, digress, veer, move away Antonyms- flounder, struggle, limp, lumber, plod, settle, sink 3. D ubious -  संशयास्पद  (adjective)  Hesitating or doubting / Not to be relied upon; suspect / Of questionable value Synonyms- suspicopous, unreliable, equivocal, indeterminate Antonyms- certain, unquestionable, definite, trustworthy 4. Farce - अर्थहीन  (Noun)  A comic dramatic work using buffoonery and horsepl...

  All Words are comes from daily newspaper like The Hindu, The Times of India, The Indian Express and Economic Times 1.  Assiduously - निश्चितपणे (noun) with great care and preservance  Synonyms- diligently, industriously, laboriously Antonyms- inactively, idly 2. Assorted - मिश्रित (adjective ) of various sorts put together, miscellaneous Synonyms- diverse, miscellaneous, sundry, motley, heterogeneous  Antonyms- same, homogeneous, uniform, like, unique, alike, alone 3. Dabble -  एखाद्या गोष्टीत फारशा गंभीरपणाने लक्ष न घालणे, उडतउडत करणे, वरवर करणे, लुडबुड करणे. (verb) Immerse (one's hands or feet) partially in water and move them around gently / Move the bill around in shallow water while feeding / Take part in an activity in a casual or superficial way Synonyms- toy with, tinker with, potter about with Antonyms- ignore, dismiss   4. Deplete - कमी   होणे (verb) use up the supply of ; exhaust the abundance of / diminish in number or...

  All Words are comes from daily newspaper like The Hindu, The Times of India, The Indian Express and Economic Times 1. Bluprint - नकाशावर (verb) Draw up (a plan or model) (noun) a design plan or other technical drawing / something that acts as a plan, model or template Synonyms- plan, design, draft, drawing, paradigm, mode   2. C omprehended - पराभूत केले (verb)  Grasp mentally; understand / Include, comprise, or encompass Synonyms- understand, take in, make sense of Antonyms- mis understand, misinterpret, exclude 3. Impetus - उत्तेजन  (noun) The force or energy with which a body moves / The force that makes something happen or happen more quickly Synonyms- motivation, stimulus, incitement, urging, goading, spurring, prodding Antonyms- damper, deadness, discouragement, doldrums, hurdle, issue 4. Lavish - खर्च (adjective)  Sumptuously rich, elaborate, or luxurious / (of a person) Very generous or extravagant / Spent or given in profusion (verb) Bestow something ...

  महाराष्ट्रातील जिल्ह्यांची माहिती   भारताचे प्रवेशद्वार - मुंबई भारताची आर्थिक राजधानी - मुंबई  महाराष्ट्र घनदाट लोकवस्तीचा जिल्हा (२०११) - पुणे महाराष्ट्र तांदळाचे कोठार - रायगड  महाराष्ट्र मिठागरचा जिल्हा - रायगड  मुंबईची परसबाग - नाशिक  मुंबईचा गवळीवाडा - नाशिक  द्राक्षांचा जिल्हा - नाशिक  आदिवासींचा जिल्हा - नंदुरबार  महाराष्ट्र देशभक्त व समाजसेवकांचा जिल्हा - रत्नागिरी  महाराष्ट्र कापसाचे शेत - जळगाव  महाराष्ट्र कापसाचा जिल्हा - यवतमाळ  पांढरे सोने पिकवणारा जिल्हा - यवतमाळ  महाराष्ट्र कापसाची बाजारपेठ - अमरावती महाराष्ट्र केळीच्या बाग - जळगाव   महाराष्ट्र गुळाचा जिल्हा - कोल्हापूर  महाराष्ट्र कुस्तीगारांचा जिल्हा - कोल्हापूर  महाराष्ट्र जंगलांचा जिल्हा - गडचिरोली  महाराष्ट्र लेण्यांचा जिल्हा - औरंगाबाद  महाराष्ट्र साखर कारखाण्याचा जिल्हा - अहमदनगर  महाराष्ट्र स्नत्रांचा जिल्हा - नागपूर  महाराष्ट्र ज्वारीचे कोठार - सोलापूर  महाराष्ट्रातील जिल्हे (36 जिल्हे ) 

  महाराष्ट्रातील जिल्ह्यांची निर्मिती   १ मे १९६० पर्यंत महाराष्ट्रात २६ जिल्हे होते त्यानंतर १० जिल्ह्यांची वाढ झाली त्यामुळे एकूण आज ३६ जिल्हे  जुना जिल्ह्यांमधून                      नवीन जिल्हानिर्मिती                                    तारीख रत्नागिरी                                   सिंधुदुर्ग                                               १ मे १९८१ औरंगाबाद                       जालना                                ...

  संयुक्त राष्ट्र संघाने  27 डिसेंबर, २०२०  रोजी सर्वप्रथम  साथीच्या तयारीचा दिवस साजरा केला . हा दिवस, स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर माहितीच्या देवाणघेवाण, वैज्ञानिक ज्ञानाचा प्रसार आणि उत्तम पद्धतीत देवाणघेवाण करण्यासाठी साजरा केला जात आहे. अमेरिकेने नुकतीच ड्रोनच्या वापरावरील निर्बंध कमी करण्यासाठी नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली फेडरल एव्हिएशन अ‍ॅडमिनिस्ट्रेशन, यामुळे देशातील तंत्रज्ञानाच्या व्यावसायिक वापराचा विस्तार होण्याची शक्यता आहे. 28 डिसेंबर 2020 रोजी पंतप्रधान मोदींनी राष्ट्रीय सामान्य गतिशीलता कार्ड सुरू केले. नॅशनल कॉमन मोबिलिटी कार्डमुळे रुपे डेबिट कार्ड असलेल्या प्रवाशांना मेट्रो रेल्वेप्रवासाचा वापर करता येऊ शकतो. सीरम इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडियाने नुकतीच न्यूमॉसिल  नावाच्या  प्रथम स्वदेशी  लस विकसित केली आहे. न्युमोकोकल लसीचे अनावरण केंद्रीय आरोग्यमंत्री हर्षवर्धन यांच्या हस्ते  करण्यात आले आहे.  आसाम सरकारने नुकतेच एक विधेयक मांडले जे सर्व राज्य मदरशांना रद्द करेल आणि त्यांना  1 एप्रिल 2021 पासून शाळांमध्ये...

  All Words are comes from daily newspaper like The Hindu, The Times of India, The Indian Express and Economic Times   1 . Animate - जिवंत  (adjective) Alive or having life (often as a contrast with inanimate  (verb) bring to life Synonyms - living, alive, live, breathing, sentient, consious, organic, quick Antonyms - inanimate  2. Ardent - उत्साही (adjective)  Enthusiastic or passionate Synonyms - passionate, fervent, eager, fierce  Antonyms - unen thusiastic, apathetic, indifferent  3. Blaze  - झगमगाट  (verb)  (of a newspaper) Present or proclaim (news) in a prominent, typically sensational, manner (noun)  A white spot or stripe on the face of a mammal or bird Synonyms - outburst, eruption, outbreak  Antonyms - serene, calmness, placid  4. Chunk   भाग,  तुकडा (verb)    Move with or make a muffled, metallic sound (noun) A thick, solid piece of something Synonyms - piece, hunk, porttion, ...

 महाराष्ट्राच्या सीमा  1. नैसर्गिक सीमा :-  वायव्येस - सातमाळा डोंगररांगा, गाळणा टेकड्या, सातपुडा पर्वतरांगेतील अक्राणी टेकड्या  उत्तरेस - सातपुडा पर्वतरांग व त्याचा पूर्वेस गाविलगड टेकड्या  ईशान्येस - दरकेसा टेकड्या, गरमसूर टेकड्या व भीमसेन टेकड्या पूर्वेस - चिरोली, चिकीय टेकड्या, गायखुरी व भामरागड डोंगररांगा, सुरजगड डोंगररांग  आग्नेयेस - चिमूर व मूल टेकड्या, मुदखेड व निर्मल डोंगररांग दक्षिणेस - पठारावर हिरण्यकेशी व कोकणात तेरेखोल नदी पश्चिमेस - अरबी समुद्र  2. राजकीय  सीमा :-  महाराष्ट्राला एकूण ६ राज्ये व १ केंद्रशासित प्रदेशाची राजकीय सीमा लाभली आहे.  वायव्येस - गुजरात राज्य व दादरा नगर हवेली (के. प्र) उत्तरेस - मध्य प्रदेश पूर्वेस - छत्तीसगड  आग्नेयेस - तेलंगणा दक्षिणेस - कर्नाटक व गोवा  पश्चिमेस - अरबी समुद्र  3. महाराष्ट्राच्या राजकीय सीमा व त्यांच्याशी सलंग्न जिल्हे  वायव्येस - गुजरात - ४ जिल्हे - पालघर, नाशिक, धुळे, नंदुरबार. वायव्येस - दादर नगर हवेली - १ जिल्हा - पालघर   उत्तरेस - मध...

 महाराष्ट्राचा अक्षांश विस्तार : १५°६ उत्तर अक्षांश ते २२°१ उत्तर अक्षांश सिंधुदुर्ग १५°४४ उत्तर अक्षांश ते नंदुरबार २२°६ उत्तर अक्षांश. महाराष्ट्राचा रेखांश विस्तार: ७२°३६ पूर्व रेखांश ते ८०°५४ पूर्व रेखांश पालघर ७२°६ पूर्व रेखांश ते गडचिरोली ८०°९ पूर्व रेखांश महाराष्ट्राबद्दल माहिती: मुंबई प्रांत भाषावार रचना १ नोव्हेंबर १९५६ रोजी झाली. महाराष्ट्र व गुजरात हि दोन राज्ये मिळून संयुक्त महाराष्ट्राची निर्मिती झाली.  स्वतंत्र महाराष्ट्र राज्यासाठी बाळासाहेब खेर यांनी प्रयत्न केले. तर वेगळ्या मुंबईसाठी मोरारजी देसाई यांचे प्रयत्न होते.  स्वतंत्र महाराष्ट्रासाठी १०६ हुतात्म्यांनी प्राणांची आहुती दिली.  स्वतंत्र महाराष्ट्र दिवस १ मे १९६०. भारतात हा दिवस गुजरात राज्य दिवस म्हणून सुद्धा साजरा केला जातो. महाराष्ट्राचा आकार- त्रिकोणाकृती, दक्षिणेकडे चिंचोळा तर उत्तरेकडे रुंद, पाया कोकणात (सिंधुदुर्ग) निमुळते टोक पूर्वेस (गोंदिया). महाराष्ट्राचे क्षेत्रफळ - 3,07, 713  चौ. कि. मी. महाराष्ट्राने भारताचा ९.३६% भाग व्यापला आहे. महाराष्ट्राचा क्षेत्रफळ...

  All Words are comes from daily newspaper like The Hindu, The Times of India, The Indian Express and Economic Times   1. B eseech - विनवणी (verb) The  Ask (someone) urgently and fervently to do something; implore; entreat Synonyms - ask, beg, crave, demand, entreat, request, solicit, supplicate Antonyms - claim, command, deny, enforce, exact, extort, insist, refuge, reject  2.  Concede - कबूल करा (verb) admit that something is true / make a concession  / yield / fail to prevent the scoring of Synonyms - grant, allow,  surrender,  acknowledge,  admit, cede Antonyms - deny, reject, refuse 3. Dilly - dally हळूवार (verb) waste time through aimless wandering or indecision. Synonyms- dawdle, loiter, linger, procrastinate Antonyms - Hurry, rush 4. Dovetail (verb) join together / fit or cause to fit together easily and conveniently  Synonyms - fit in, go together, concur, agree Antonyms   - differ, disagree, clash 5. Evince ...